Türk Tarihçiliğinin Kaybı: Prof. Dr. Mücteba İlgürel’in Vefatı

Türk tarihçiliğine uzun yıllar hizmet etmiş, Osmanlı tarihi alanındaki çalışmalarıyla öne çıkan Türk Tarih Kurumu (TTK) Şeref Üyesi Prof. Dr. Mücteba İlgürel, 85 yaşında yaşamını yitirdi. İlgürel’in cenazesi, memleketi Balıkesir’deki tarihi Zağanos Paşa Camii’nde 24 Nisan 2025 Perşembe günü ikindi namazını müteakip kılınacak cenaze namazının ardından toprağa verilecek.

Türk Tarih Kurumu, yayımladığı taziye mesajında şu ifadelere yer verdi:

"Kurumumuzun Şeref Üyelerinden Prof. Dr. Mücteba İlgürel'in vefat haberini derin bir teessürle öğrenmiş bulunuyoruz. Osmanlı tarihçiliğine ve akademik camiaya yaptığı katkılar daima hatırlanacaktır. Merhuma Allah’tan rahmet, ailesine, öğrencilerine ve tüm ilim dünyasına sabır ve başsağlığı dileriz."

Bir Akademik Hayatın İzleri: Osmanlı Tarihine Adanmış Bir Ömür

1939 yılında Balıkesir’de dünyaya gelen Prof. Dr. Mücteba İlgürel, ilk ve ortaöğrenimini doğduğu şehirde tamamladıktan sonra, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde gerçekleştirdi. Mezuniyetinin ardından aynı fakültede asistan olarak göreve başlayan İlgürel, akademik kariyerine erken yaşta adım atarak tarihçilikte istikrarlı bir ilerleme kaydetti.

1970 yılında tamamladığı doktora tezinde klasik Osmanlı dönemine odaklanan İlgürel, 1976’da “Abaza Hasan Paşa İsyanı” adlı çalışmasıyla doçentlik unvanını kazandı. Bu eser, 17. yüzyıl Osmanlı taşrasında ortaya çıkan ayan hareketlerinin siyasi ve sosyal boyutlarını irdeleyen önemli bir araştırma olarak literatürde yerini aldı.

Kurucu Bir Akademisyen Olarak Marmara Üniversitesi'nde

1982 yılında profesörlüğe yükselen Prof. Dr. İlgürel, aynı yıl kurulan Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nün ilk kurucu başkanı olarak görevlendirildi. Burada sadece bir akademik bölüm inşa etmekle kalmadı, aynı zamanda akademik kadroların oluşturulması, müfredatların hazırlanması ve yeni kuşak tarihçilerin yetiştirilmesinde aktif rol aldı.

50 yılı aşkın akademik hayatında, Osmanlı siyasi tarihi, bürokratik yapılar, isyanlar ve merkez-taşra ilişkileri gibi alanlarda uzmanlaştı. Yayımladığı makaleler, sempozyum bildirileri ve çeşitli dergilerdeki incelemeleriyle ilmi çevrelerde saygı kazandı. Danışmanlığını üstlendiği yaklaşık 50 yüksek lisans ve doktora öğrencisi, bugün Türkiye’nin farklı üniversitelerinde tarihçi olarak görev yapmaktadır.

Akademik Disiplinin ve Vefanın Temsilcisi

Öğrencileri ve meslektaşları tarafından titizliği, ilmi ciddiyeti ve akademik disipliniyle tanınan Prof. Dr. İlgürel, tarihçiliğin yalnızca bir meslek değil, aynı zamanda bir sorumluluk alanı olduğuna inanan bir isimdi. Osmanlı arşiv belgeleriyle çalışmadaki yetkinliği, kaynaklara sadakati ve yorumlarındaki denge anlayışıyla örnek bir akademisyen olarak tanındı.

Hayatı boyunca ideolojik kutuplaşmalardan uzak durarak, akademik objektifliği korumaya özen gösteren İlgürel’in ilmî mirası, özellikle klasik dönem Osmanlı tarihi çalışmalarında rehberlik etmeye devam edecektir.